Bu noktada meydana gelen durum, histen doğan sevgiden kaynaklanmaktadır. Histen doğan sevgide düşünme gerçekleşmez. Evladı ölen bir ananın sevgiden doğan acıma hissinin önüne geçemeyerek çırpınması gibi. Hatta bu ortamda öyle sözler sarf edilir ki, isyan ve şirk kokan kelamlar dahi farkında olmadan söylenebilir. İnsan bu gibi hallerden kurtulduktan sonra olaylara bakış açısı değişecektir.

Hisle alakalı fıtri sevgi hayvanlarda da mevcuttur. Bunun canlı örneklerini çevremizde görmek mümkündür. Bir köpeğe veya başka bir hayvana su ve yiyecek tipi bir şeyler verdiğiniz de o hayvan bunun karşılığını sevgi izlerini gösteren herhangi bir hareketiyle size yansıtacaktır. Bu örnekten de anlaşılacağı üzere, ani tezahür sonucu ortaya çıkan sevgi türü insan ve hayvanın yaratılışında mevcuttur.

b- İnsanın iradesi dahilinde olan sevgiye gelince; bu hal normal bir konumda nefsiyetteki iticilerin zihniyetin sahip olduğu fikirlerle yönlendirilmesi sonucu ortaya çıkan sevgi türüdür. Bu ise, sadece insanda mevcuttur. İnsanla hayvan arasını ayıran en büyük özelliklerden biriside budur. İnsan sahip olduğu fikirler doğrultusunda sevgi mefhumunu kullanır. Bu olay iradesi dahilinde zuhur eder. Eğer bu sevgi akıldan yoksun bir şekilde yalnız bırakılacak olursa vicdani bir sevgiye dönüşür ve yanılgıya düşer. Hayatta değeri olmayan ve insanı tehlikeli konumlara götüren şeyleri sevmeye yönlendirir. Bu hususta aşırı hareketlerinin sonucu sevgi, zulmü beraberinde getirir. Burada şunu da zikretmek gerekir ki, korku da sevgi ile bağlantılıdır. Aşırı derecelere ulaşan sevgi, sevilen bir şeyi kaybetmek veya ona karşı kusur işlemekten kaçınmayı gerekli kılar. Çünkü yapılacak hata sevgide zedelenmelere ve sevilenin gazabını üzerine çekmeye neden olabilir. Hayata olan aşırı meyil hayattaki bütün şeylerden tatmin olmamaya götürür. Bununla beraber tatmin olmak için ne gerekiyorsa sınır tanımaz bir şekilde elde etmenin yoluna gidilir. İrade dahilinde gerçekleşen sevgi fıtri sevginin önüne geçebilir ve onu köreltir. Yani irade dahilinde ki sevgi, taşınılan fikirler neticesi meyilleri zorlar ve ön plana çıkartır. Rahat yaşamak, çok mala sahip olmak, rahatı bozacak her şeyi acımasızca ezip geçmek gibi hasletler ister istemez kişide hakim olacaktır.

İşte, İslam bu hali değiştirmek, sınırlamak için bir hayat nizamı olarak, Hz. Muhammed Sallallahu Aleyhi Vesellem yolu ile tüm insanlığa gönderilmiştir. İslam’ın ilk hayata indiği dönemler insanlar cahiliye hayatı dediğimiz çirkef bir yaşantı içerisinde idiler. Onlarda dünya sevgisi doruk noktasına ulaşmıştı. Bu sevgi yaşantılarını öyle bir noktaya getirmişti ki, evlatlarını dahi diri diri sıcak çöl kumlarına gömmelerine sebep olmuştu. Adeta onlarda bu hal örfleşmişti. Hz. Ömer Radiyallahu Anha dahi Müslüman olmadan önce kendisini bu halden kurtaramamış kız evladını canlı canlı toprağa gömmüştür. İradesi dahilinde gerçekleşen bu örfleşmiş olay, evladının çığlıklarına kulak tıkatmasına, fıtrattan gelen sevgiyi öldürmesine kadar götürmüştür.

İslam cahiliyet dediğimiz ortamı değiştirmiş, o insanları bulundukları çirkef dolu hayattan kopartıp temiz bir yaşantıya kavuşturmuştur. Resulullah Sallallahu Aleyhi Vesellem sevgi mefhumunu onların anladığı ve bağlandığı anlayıştan çıkartarak asıl sevginin Allahu Teala’ya yapılmasının gerekli olduğunu ortaya koymuştur.

İnsanın iradesi dahilinde olan sevgi mefhumunu İslam, yüzeysel bakıştan doğan sevgi yerine aydın bir bakışla elde edilen sevgiye dönüştürmüştür. Bu köklü yönlendiriş, insanı bozuk fikir ve düşünceler sonucu doğan dünya sevgisi yerine Allah sevgisini hakim kılmıştır. Allahu Teala’ya olan sevgi O’nun getirdiklerine tâbi olmayı da beraberinde getirmiştir. Böylece İslam sevgi mefhumuna yeni bir anlam yüklemiştir. O da, Allah’a olan sonsuz muhabbet ve sadakattir. Çünkü, seven sevgisini ispatlaması gerekir. Bu ise ancak sevilenin isteği ve hoş gördüğü doğrultuda olur. Allah’a olan sevgi dünyaya olan aşırı meyli ortadan kaldırır ve Allah’ın istekleri doğrultusunda hareket etmeye yöneltir. Böylesi bir zihniyete sahip olunduğunda dünya hayatı insanın gözünde küçülecektir ahirette kavuşacağı nimetler onun gözünde büyüyecektir. Allah Subhânehu Ve Teala ahiret hayatı hakkında şöyle buyuruyor:

Resulullah Sallallahu Aleyhi Vesellem cahiliye adetleriyle dolu olan bir toplumdan temiz bir toplumu çıkarmıştır. Allahu Teala’ya olan muhabbetleri o toplumu, Allah’ın emirlerine daha çok bağlanmaya itmiştir. Yine bu sevgiden doğan korku, Allahu Teala’nın emirlerinden uzaklaşmanın neticesi uğrayacakları azabı daimi şekilde hatırlatmıştır. Allah’ı razı ettikleri takdirde elde edilecek Cennet gibi bir mükafatın dünya nimetlerinden kat kat fazla olduğu fikri onlara yerleşti. Allahu Teala şöyle buyurdu:

Sevgiden doğan “Allah’a güvenle” sahabelerin birçok aşılması zor işleri başarmaya muvafık oldukları aşikârdır. Allahu Teala o toplumu yaptıkları iş karşılığı Cennetle mükâfatlandıracağını vaat ettiği gibi bu dünyada da ödüllendirmiş, bütün yeryüzünün zenginlikleri ayaklarının altına serilmiştir. Hatta öyle bir gün geldi ki zekât verecek insan bulmakta zorlanır oldular. Bu hal Allahu Teala’ya karşı olan sevginin bir ürünüdür. Müslümanlar bu hali devam ettirdikleri müddetçe hiç bir zaman rezil olmamışlardır. Ne zaman ki, bu hususta gevşeklik zuhur etti, işte o an Müslümanlar bulundukları konumdan hızla uzaklaşmaya başladılar.

Bazı etkenler (yeterince Allah’ın getirdiklerine değer vermemek, dünya metaından daha çok pay kapma) neticesi Allah’a olan sevginin yerini başka sevgiler almaya yüz tuttu. Bu gevşeklik dünyaya bağlılığı doğurdu, ölümden korkulur hale gelindi ve dünyaya olan rağbet arttı. Bunun neticesi cihad terk edildi ve dünya işleriyle meşguliyet hat safhaya ulaştı. Oysa üç sahabe cihada gitmediği için, kendilerinde Allahu Teala’nın sevgisinden bir şeyin eksildiğini görmüşler ve gazabına uğrama korkusundan günlerce gözyaşı dökmüşlerdi. Ta ki haklarında ayet nazil olasıya kadar. Sevinçte ve tasada sahabenin sergilediği tavır gerçekten bizim için örneklerle doludur. Onlar sevgilerinin temelinde Allahu Teala’ya olan bağlılığı esas alıyorlardı.

Enes Radiyallahu Anha’dan rivayetle Nebi Sallallahu Aleyhi Vesellem buyurdu ki: “Kimde üç şey bulunursa îmânı tatmış olur. Allah ve Resulü kendisine mallarından daha sevgili olmak; bir kimseyi sevmek, fakat yalnız Allah için sevmek; (Allah, onu küfürden kurtardıktan sonra) yine küfre dönmekten ateşe atılacakmışçasına hoşlanmamak.”

O gün sevginin önüne geçen engeller çok berrak bir şekilde ortaya çıkıyordu. Fakat daha sonraki dönemler bu berraklık kayboldu. Sevgide günümüzde olduğu gibi kargaşa yaşanmaya başlandı. Allah’ı sevdiklerini söyledikleri halde bugün Allah’ın düzeninin dışındaki düzenleri de sever oldular. İslam’ın getirdiklerine karşı bir itaatsizlik baş gösterdi. Demokrasiye, cumhuriyete bağlılıkları arttı. Laiklik gibi birçok mefhumları savunur oldular. Bu düşüklük ümmeti karanlık dehlizlere doğru çekti. Yaptıkları haramlarla iştigalin Allah’a olan sevgilerini zedelemediği vehmine kapıldılar ve ne yazık ki günümüzdeki elim duruma duçar oldular.

Bugün Müslümanlar, dünyaya bağlandıklarından ve aşırı derecede dünyayı sevdiklerinden dolayı ahiretle ilgili bütün hususları unuttular. Allahu Teala kitabında bu duruma düşenleri şöyle uyarmaktadır:

Allah sevgisi onlarda yüzeysel veya göstermelik bir hale dönüştü. Hesap gününü düşünmez oldular. Dünya sevgisi öylesine ağır bastı ki, İslam hayatlarında ölçü olmaktan çıktı, dinlerine olan bağlılıkları adeta kayboldu, yaşadıkları ortamı benimsemeye başladılar. Dinlerine olan haince fikri, siyasi saldırıları normal bir olaymış gibi algılar hale geldiler. Kâfir sömürgecilerden arta kalan ellerindeki mallara öylesine bağlandılar ki, kaybetme korkusu benliklerini sardı. Bu hal onlardaki İslam’a bağlanma cesaretini kırdı ve ölümden korkar oldular.

Amr bin Avf Resulullah Sallallahu Aleyhi Vesellem’den şöyle rivayet etmiştir: “Vallahi size fakirlik halinin geleceğinden hiç korkmam. Fakat sizin için korktuğum bir şey varsa o da, sizden önce gelip geçen ümmetlerin önüne dünya nimetlerinin yayıldığı gibi sizin önünüze de yayılarak onların birbirlerini çekemeyip dünyalığı ele geçirmek için yarıştıkları gibi sizlerin de aynı şekilde birbirinize düşmeniz ve nihayet dünyalığın onları helâk ettiği gibi sizleri de helak etmesidir.” buyurdu.

Dünyayı çok sevmek ve dünyadaki nimetler üzerinde ısrarcı olmak cennet gibi bir nimeti unutturur. Oysaki bu dünyanın bütün nimetleri fanidir. Ahirette kavuşulacak Cennet gibi bir nimet ise ebedidir. Allah u Teala bu konuda şöyle buyuruyor:

Müslümanlar dünyaya olan meyillerinde aşırı gitmelerine rağmen huzuru bulup mesut bir yaşantıya kavuşmuşta değillerdir. Her yanda Müslümanların ezilip dışlanmaları bunun açık örneğidir. Malları kâfirlerin sömürüsüne teslim edilmiş, çok sevdikleri evlatları, küfrün inkarcı fikirleriyle dolması için, eğitilmek üzere eğitim mekanizmalarına teslim edilmiştir.

Bu halden kurtuluşun yolu Müslümanların Allahu Teala’ya olan bağlılıklarını, O’na olan sevgilerini yeniden ön plana çıkarmalarına bağlıdır. İradeleri dahilindeki bu sevgi mefhumlarını yeniden gözden geçirip, şu an meylettikleri sevginin kendilerini aldatmakta olduğunu görmenin zamanı çoktan gelip-geçmiştir. Zihniyetlerine saplanan küfrün pis tortularını atıp Allahu Teala’ya bağlanarak yeniden o şerefli yaşantıya artık koşmalıdırlar. Aksi halde ise Allah Subhânehu Ve Teala’nın şu buyurduğu muhakkak yerini bulacaktır:

Sevmek ve sevilmekten uzak kalmak dünya ve ahretimizi köreltmek demektir. Sevginin olmadığı yerde lanet vardır. Böylesi bir konuma düşmekten Allahu Teala’ya sığınmaktan başka çare yoktur.