Halifeyi belirlemek için Müslümanlara tanınan süre “geceleriyle
birlikte üç gündüz”dür. Herhangi bir Müslüman boynunda
biat sorumluluğu bulunmaksızın üç gece geçirmesi
helal olmaz. Bunun azami olarak üç gece ile
sınırlandırılmasının sebebi, Halife belirlemenin bir önceki
Halife’nin vefat etmesi veya azledilmesinden itibaren farz
oluşudur. Ancak uğrunda uğraşmakla birlikte Halife
belirlemenin üç gece üç gündüz ertelenmesi caizdir. Eğer üç
gece geçmekle birlikte Halife belirlenemeyecek olurlarsa,
duruma bakılır. Şayet Müslümanlar Halife’yi belirleme işiyle
uğraşmalarına rağmen önleme güçleri olmayan bir takım
sebepler dolayısıyla üç gece içerisinde Halife seçimini
gerçekleştiremeyecek olurlarsa günahtan kurtulurlar. Çünkü
farzı yerine getirmekle meşguldürler ve önleme güçleri
olmayan sebepler dolayısıyla böyle bir geciktirmeye
zorlanmışlardır. Rasulullah
SallAllah’u Aleyhi
Vesellem şöyle buyurmuştur:
رفع عَنْ أُمَّتِي الْخَطَأَ وَالنِّسْيَانَ وَمَا
اسْتُكْرِهُوا عَلَيْهِ
"Hata,
unutmak ve zorlandıkları şeylerin günahı ümmetimden
kaldırılmıştır.”
Eğer bu işle uğraşmıyor iseler Halife nasbedilinceye kadar
hep birlikte günahkardırlar. Ancak Halife belirledikleri
vakit, bu farzın sorumluluğu üzerlerinden kalkar. Halife
belirlemeyip oturmak suretiyle işledikleri günaha gelince,
bu günah üzerlerinden düşmez ve boyunlarında kalır. Bir
Müslüman’ın herhangi bir farzı yerine getirmemesi nedeniyle
işlediği bir günahtan dolayı hesaba çekilmesi gibi Allah
Subhenehû ve Teala bundan dolayı onları hesaba
çeker.
Hilafet makamının boşalmasıyla birlikte hemen Halifeye
biat işiyle meşgul olmanın farz oluşunun delili şudur:
Sahabeler, Rasulullah
SallAllah’u Aleyhi Vesellem vefat ettikten sonra aynı gün
defninden önce hemen ona Halife belirleme hususunu
araştırmak üzere Saidoğullarının sakifesinde toplandılar.
Yine aynı gün Ebu Bekir’e inıkad biatı/halifeyi belirleme
biatı tamamlandı. İkinci gün Ebu Bekir’e itaat biatı etmek
üzere halkı mescitte topladılar.
Halife belirleme farzını yerine getirmek üzere Müslümanlara
tanınan sürenin üç gece ve üç gündüz oluşunun delili
ise şudur:
Ömer, aldığı yaradan dolayı öleceği anlaşılınca şûra ehline
Halife seçme görevini verdi ve onlar için üç günlük
bir süre belirledi. Daha sonra da, üç günlük süre içerisinde
Halife ittifakla belirlenmeyecek olur ise, üç günden sonra
buyruğuna muhalefet edenlerin öldürülmesini emretti. Bunu
uygulamak, yani muhalif olanı öldürmek için de
Müslümanlardan elli kişiyi görevlendirdi. Seçilen kişilerin
şûra ehlinden ve sahabelerin büyüklerinden olmasına rağmen
böyle bir emir vermişti. Sahabelerin gözleri önünde böyle
bir emri vermesine ve onlar tarafından da işitilmesine
rağmen bu hususta Ömer'e muhalefette bulunan ve böyle bir
şeyi reddeden bir kimsenin olduğuna dair bir nakil de
yoktur. Bu nedenle Müslümanların üç gece ve üç gündüzden
daha fazla bir süre halifesiz kalmalarının caiz olmadığı
Sahabenin İcmaı ile sabittir. Sahabenin İcmaı ise Kitap ve
Sünnet gibi Şer’i delildir.
Buhari,
El-Misver b. Muhrama yoluyla şunu aktardı: “Abdurrahman,
gece yarısından sonra beni uyarasıya kadar kapıma vurdu.
Bana dedi ki; ‘Görüyorum ki uyuyorsun. Allah’a yemin olsun
ki, bu üç gündür gözüme bir damla uyku girmedi.”
Yani üç gecedir. Sabah
namazı kılındıktan sonra da Osman’a biat işlemi tamamlandı.
|
