Ahad Haberin Kısımları

Ahad Haber üç kısma ayrılır. İster Merfu’ olsun, ister Mevkuf olsun isterse maktu olsun, Hadisciler tarafından kabul edilmesi veya edilmemesi açısından Garib, Aziz ve Meşhur Hadisler üç kısma ayrılır. sahih, hasen ve zayıf Bunların her birinin açıklaması şöyledir:

1. Sahih: 

Sahih Hadis; "Şaz ve Muallel olmayarak isnadının başından sonuna kadar adalet ve zapt sahibi kimselerin yine kendileri gibi adalet ve zapt sahibi kimselerden muttasıl senetlerle rivayet ettikleri Hadise" denir. Diğer bir ifade ile adalet ve zapt sahibi bir ravinin yine kendisi gibi birisinden, Resulullah ^{Sallallahu Aleyhi Vesellem}'e veya Sahabeye veya Sahabe zamanındaki diğer Müslümanlara varıncaya kadar muttasıl bir senetle rivayet edilen Hadise Sahih Hadis denir.

"Adalet ve zapt sahibi birisinin yine kendisi gibi birisinden muttasıl bir senetle" ifadesi ile Sahih Hadis, Sahih Hadis çeşitlerinden sayılmayan Mürsel, Münkatı ve Mu'dal'dan korunmuş ve ayırt edilmiş olmaktadır.

Mürsel Hadis; Tabiinin Sahabeyi zikretmeden doğrudan doğruya Nebi ^{Sallallahu Aleyhi Vesellem}'den rivayette bulunmasıdır.

Münkatı ise; senedinin bir yerinde veya bir kaç yerinde ravilerden birinin düştüğü Hadise denir.

Mu'dal; bir veya birkaç yerinde iki ravinin düşmesidir.

Mürsel, Münkatı ve Mudal, senedlerinde kopukluk olduğu için Sahih Hadis kapsamından çıkartılmışlardır.

"Şaz olmaması" ifadesi ile Sahih Hadis “Şaz” olmaktan korunmuştur.

Şaz olması demek; güvenilir bir ravinin kendinden daha güvenilir bir ravinin rivayetine muhalefet etmesi demektir.

"Muallel olmaması" ifadesi ile de Sahih Hadis “Muallel'den” korunmuş olmaktadır.

Muallel demek; içerisinde Hadisin sıhhatini zedeleyen bir illetin bulunması demektir. İllet, Hadiste kötü bir iş sayılmaktadır. Yani illet, bütün Hadis yollarınca çürüklüğünü ortaya çıkaran ve reddine etkili olan bir etkendir. Hadiscilerin çoğunun senedini Mevkuf olarak gördükleri halde yalnızca bir ravinin Muttasıl bir senetle rivayette bulunması gibi.

"Adalet sahibi birinin nakli" sözü ile açık ve gizli olarak hali bilinmeyen veya bizzat kendisi meçhul olan veya zayıflığı ile bilinen bir kimsenin rivayetinden korunmuş/ayrılmış olmaktadır. Zira bu durumda olan bir ravinin Hadisi Sahih sayılmaz.

"Zapt ehliyetine sahip, naklettiklerinden gafil olmaması, uyanık olması" Çünkü gaflette olan kimse çok çok hata yapar. Böyle birisinin naklettiği Hadis Sahih Hadis sayılmaz.

Bu nedenle Sahih bir Hadisin zikredilen şartların tamamına sahip olması gerekir. Bu şartlardan birisi yok olursa Sahih Hadis olmaz.

2. Hasen: Tahric edeni bilinen, ricali/rivayet edenleri de meşhur olan ve Hadisin çoğunun onlara dayandığı Hadise denir. Hasen Hadisi hem âlimlerin çoğu hem de fakihlerin geneli kabul ederler. Yani isnadında yalanla itham edilen kimse yoktur, Şaz Hadis de değildir.

Hasen Hadis iki çeşittir:

a. Senedinde ehliyeti gerçekleşmemiş mestur/adaleti ya da fâsıklığı belli olmayan, fakat çok çok hata yapmayan, gafil olmayan ve yalancılıkla da itham edilmeyen bir kişi bulunan Hadis. Hadisin metni benzer bir şekilde başka yollardan da rivayet edilmiştir. Böylece Şaz ve Münker olmaktan da çıkarılmış olur.

b. Ravisi doğruluk ve emanet bakımından meşhur olmakla beraber, hıfz ve itkan/sağlamlık yönünden yani zapt açısından sahihin rivayet edenleri seviyesine ulaşmamış Hadis. Münker sayılmaz, metni Şaz ve Muallel de değildir.

Hasen Hadis, adalet sıfatına sahip fakat zaptı zayıf olan Şaz ve Muallel olmadan muttasıl senetle rivayet edilen Hadistir. Sahih Hadisle delil getirildiği gibi Hasen Hadisle de delil getirilir.

3. Zayıf: Kendisinde ne Sahih Hadis ne de Hasen Hadis sıfatlarını toplamamış olan Hadise denir. Zayıf Hadisle kesinlikle delil getirilmez.

Zayıf Hadis, çeşitli yollardan zayıf olarak geldiği zaman Sahih veya Hasen Hadis derecesine yükselir sözü yanlıştır. Bir Hadisin zayıflığı ravisinin fıskından veya fiilen yalanla itham edilmesinden kaynaklanıyorsa, sonra da bu türden olarak başka yollardan gelirse zayıflığı iyice artar.

Ancak Zayıf Hadisin içerdiği manayı Sahih bir Hadis de içeriyorsa Sahih Hadisle delil getirilir. Zayıf Hadis terk edilir. Bundan dolayı Zayıf Hadisle hiçbir şekilde ve kesinlikle delil getirilmez.