AKİDE, İDEOLOJİ VE KİTLELEŞME BAĞLAMINDA İSLÂM

İLGİLİ HABERLER

Gazze’nin İşgali Zihinlerin İşgali İle Başladı

Haziran 4, 2024

Devlet nedir?

Mart 24, 2024

Kimlik

Aralık 1, 2023

Bi̇n üçyüz sene sonra fetreti̇ yaşayan ümmet

Kasım 13, 2023

Kendi Düşen Ağlamaz

Mayıs 25, 2023

Hacı KAYA

Alemlerin Rabbi olan Allah’a hamd, Efendimiz Muhammed SallAllahu Aleyhi ve Sellem‘e, Âline, Ashabına ve kıyamete kadar O’nun metodu üzerinde olanlara Salât ve Selam olsun.

İnsanoğlunun varoluşu ile ortaya çakan toplumsal yaşama arzusu, beraberinde birtakım nizamsal fikirlerin topluma hakim kılınma mecburiyetini de doğurmuştur. Nitekim bu durum Allah’ın, insanın ‘yönetme ve yönetilme’ vakıasına mebni kıldığı bir durumdur. Çünkü insan, yaratılış itibariyle aciz, eksik ve muhtaç olmasından ötürü yaşamını sürdürürken mutlak surette başka insanlara da ihtiyaç duymaktadır.

Bundan dolayıdır ki, insanların bireysel olarak ihtiyaçlarını kendi başlarına giderememe durumu, toplum halinde yaşama durumunu doğurmuştur. Binaenaleyh, insanların toplum halinde yaşamaları bir mecburiyettir.

İnsanların birliktelik kurarak oluşturdukları toplumsal ilişki beraberinde, insanların birbirleriyle olan alakalarının düzenlenmesi için gerekli olan nizamı belirleme ve o nizamı toplum üzerine tatbik etme ihtiyacını da ortaya çıkarmıştır. Nizam ise; insanların yaşamsal faaliyetlerinin tanzimini, onların aralarındaki duygusal birliktelikleri, fikirsel bütünlükleri ve aynı paydada bir araya gelme eylemlerini gerçekleştiren en temel dinamiktir.

Nizam; toplumların değer yargılarını, yasalarını, örf-adet, gelenek ve göreneklerini oluşturur. Aynı şekilde nizam, toplumun bireylerinin insana, hayata ve kâinata aynı perspektifle bakmalarını sağlar. Nizamın toplum üzerinde bu bağlayıcı etkenleri ortaya çıkarması, onun fikrî bir kaideden neşet etmiş olduğunu göstermektedir.

Bu fikri kaide ise akidedir.

Akide; insan nezdinde, bütün fikirlerin kendisinden çıktığı temel fikrî kaidedir. Nitekim insanlar, benimsedikleri akidelere göre bir araya gelirler. Çünkü insanlar her ne kadar beraber yaşama arzusuna sahipseler de, bir o kadar da vakıalara yaklaşımlarını, sorunlarının çözümünü, varoluş gayelerini ve hayatta ki temel hedeflerini onlara belirleyen akidelere olan inanç birlikteliklerine göre bir arada bulunurlar. Bundan ötürüdür ki, yeryüzünde insanların oluşturdukları birçok sayıda farklı toplumlar ortaya çıkmıştır.

İnsanları ve onların ortak fikirlerinden, ortak duygularından ve ayrıca bunları tanzim edici ve sürekliliklerini sağlayıcı ortak nizamlarından oluşan toplumları kalkındıran, onların hayat hakkında ki mefhumlarını ve o mefhumlardan oluşan kendilerine özgü yaşam tarzlarını (hadaratlarını) belirleyen akideler ise, ya beşerin (insanın) dehasından çıkmakta ve yahut da Alemlerin Rabbi olan Allah Subhanehu ve Teâlâ’dan ilahi vahiyle Nebisi vasıtasıyla bütün insanlığa göndermiş bulunmaktadır. İşte yeryüzünde ki toplumsal yaşam tarzları da zaten bu iki tür akideye göre şekillenmiştir.

Beşerin dehasından çıkan akideler ve o akidelere dayalı oluşturulan yaşam tarzları tarihsel süreçleri içerisinde analiz edildiğinde, onların kendilerinden önceki yaşam tarzlarının taklit edilerek değişime ve dönüşüme uğratılmış bir halde ortaya çıkartıldıkları görülecektir. Başka bir ifadeyle; insanın zekâsından çıkan hadaratlar, ya önceki hadaratların bambaşka bir versiyonu ya da önceki hadarata zıt bir düşünceyle ona muhalif olarak hayat sahnesine çıkartılan hadaratlardır. Örneğin; Babil ve Asur hadaratı, Sümer hadaratına; roma hadaratı, yunan hadaratına; yunan hadaratı da, eski mısır hadaratına dayanmaktadır. Nitekim yakın tarihte ki hadaratsal kalkınmalara verilecek en bariz örnekler ise; kralın ve zengin burjuva tabakasının kilise ile ittifakı neticesinde toplum üzerinde tatbik ettikleri teokratik bir yönetim sistemine karşı çıkan mütefekkirlerden bir kısmının dini hayattan soyutlama fikri ile ortaya çıkardıkları laiklik akidesinden ve dini tamamen yok sayan mütefekkirlerin ortaya çıkardıkları materyalist akidesinden neşet eden hadaratlardır. Bunlar da bariz bir şekilde gösteriyor ki, beşerin ortaya çıkardığı bütün hadaratlar taklide dayalı olan hatalı ve kısıtlı bir yapı arz ederler.

Yaşam tarzlarına (hadaratlar) ve kalkınmalara kılavuzluk eden akideler; eğer insan aklından çıkıyorsa, bu akidevi fikirlerin hem kemiyet (nicelik) ve hem de keyfiyet (nitelik) açısından sınırlı olan insan aklının hata yapma kaçınılmazlığından ötürü taklide dayalı olarak birbirlerinden etkilenmeleri de kaçınılmaz olacaktır.

İkinci tür akide olan İslâm akidesi incelendiği zaman ise, yapı itibariyle kendisinden önce hayat sahnesinde yer alan hiçbir akide ile bir ilişki içerisinde olmadan ortaya çıktığı görülecektir. İslâm akidesi akıllara durgunluk verecek şekilde, gayb aleminden varlık sahnesine çıkışı neticesinde, fertlerin alâkalarını tanzim eden akidevi fikirler ile kendisinden çıkan ölçüler, kavramlar ve mefhumlar sayesinde bütün dünyayı kendisine hayran bırakacak bir tarzda olağanüstü bir hadarat ortaya çıkarmıştır. Nitekim hayatın her alanını kuşatan hukukî tanzimleri ile yaşama dair kendine özgü bakış açısına sahip olan bu hadarat, ne birbiri ardına miras bırakılan fikrî akımların doğması, ne de geçmişin bıraktığı geleneksel fikrî akımlarının ve teorilerinin mahsulüdür; bilakis, Kur’an’il Kerim’in indirilmesi ile doğmuştur. O halde İslâm Hadaratı; hayat hakkında İslami mefhumların tümüdür. Nitekim o hadaratın kendisinden çıktığı akide ise, Lailahe İllAllah Muhammedur Rasulullah akidesidir. Allah Subhanehu ve Teâlâ, Kur’an’il Kerim’de İslâm Akidesini şöyle tasvir etmiştir:

 أَلَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللّهُ مَثَلاً كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِي السَّمَاء

تُؤْتِي أُكُلَهَا كُلَّ حِينٍ بِإِذْنِ رَبِّهَا وَيَضْرِبُ اللّهُ الأَمْثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ

“Görmez misin; Allah, nasıl bir misal verdi. Hoş bir söz; kökü sağlam, dalları göğe doğru olan hoş bir ağaca benzer.“

“O ağaç Rabbinin izni ile her dem yemişini verir. Allah insanlara iyi kavramaları ve anlamaları için böyle misaller verir.” (İbrahim, 24-25)

Akideler (gerek beşeri ve gerekse ilahi); mutlak surette bir metod ile birleşmeleri neticesinde, ancak hayat sahnesine çıkma imkanına sahip olurlar. Bu ise, akideyi -fikrî- bir metod ile bütünleştiren ideoloji ile mümkündür. İdeolojinin istilahi/kavramsal anlamı, kendisinden nizamların çıktığı aklî akidedir. Bu Akide ise insan, Hayat ve Kâinat hakkında, Dünya hayatının öncesi ile sonrası hakkında ve Dünya hayatının öncesi ile sonrasının birbiri ile olan alâkası hakkında insanın zihninde mevcut olan temel sorulara (büyük düğüme) ilişkin akla kanaat getirici, fıtrata uygun ve kalbe güven verici cevaplar vermek zorundadır.

İdeolojinin sözlük anlamı ise, “fikir bilimi”dir. Sadece bu sözlük anlamı üzerinde tefekkür etsek bile, İslam’ın bir ideoloji olduğunun anlaşılması bizim için yeterli olacaktır. İslam, selef alimlerinin ve müçtehid imamların deyimiyle “fikir ve metodtan ibarettir”. Ayrıca İslam; herhangi bir vakıa hakkında ki belli fikirlerden ve o fikirleri belli bir kalıba sokan, onları derleyip toparlayarak standardize eden ve insanlar için bir çözüm olarak öne sürmek için belirlenen bir metodtan ibarettir. Yine İslam; ferdin ve halkların sorunlarını
muayyen çözümlerle halleden, hayat, toplum ve devlet sahalarına ilişkin problemleri kendine özgü hükümlerle çözüme kavuıturan, kendisinden çıkan fikirler, düşünceler ve mefhumlarla insan, hayat ve kâinata karşı sahih bakış açısını ortaya koyan temel bir fikre -akideye- ve o temel fikrin tatbikatını gerçekleştiren bir metoda -sünnete- sahiptir. İşte görüldüğü üzere İslam, aslında insanın dünya hayatında ki yaşam şeklini gösteren bir fikir bilimidir ve muayyen bir metoda sahiptir. Örneğin; toplumun ifsadına sebebiyet veren münkerlerden bir münker olan zina hakkında İslam Akidesi’ni bizlere bir nur ve hidayet olarak gönderen Allah Azze ve Celle,  Kur’an’il Kerim’de şöyle bir hüküm beyan etmiştir:

وَلاَ تَقْرَبُواْ الزِّنَى إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَسَاء سَبِيلاً

“Zinaya yaklaşmayın. Şüphesiz ki zina kötü bir şeydir ve kötü yoldur.” (İsra 32)

Bu Âyet-i Kerime aynı zamanda, İslam şeriatının zina hakkında ortaya koyduğu değinmez bir fikirdir. Yine aynı şekilde, zina eden kimseye uygulanacak cezayı da Allah Subhanehu ve Teâlâ şöyle buyurmuştur:

الزَّانِيَةُ وَالزَّانِي فَاجْلِدُوا كُلَّ وَاحِدٍ مِّنْهُمَا مِئَةَ جَلْدَةٍ وَلَا تَأْخُذْكُم بِهِمَا رَأْفَةٌ فِي دِينِ اللَّهِ إِن كُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَلْيَشْهَدْ عَذَابَهُمَا طَائِفَةٌ مِّنَ الْمُؤْمِنِينَ

“Zina eden kadın ve zina eden erkeğin her birine yüz değnek vurun. Allah’a ve ahiret gününe iman ediyorsanız, Allah’ın dini konusunda sizi bir acıma tutmasın. Onlara verilen cezaya da müminlerden bir grup şahit olsun.” (Nur:2)

Bu Âyet-i Kerime ise, İslam şeriatının zina edenler hakkında uygulanacak olan  değişmez metodudur. Nitekim hiçbir Şer’i hüküm yoktur ki, herhangi bir sorunun hal çaresini ele alsın, ona uygulanacak Şer’i hükmü ona bağlı olarak tam tamına uygun şekilde beyan etsinde bu hükmün infaz ve icra keyfiyetini, hayatın gerçeklerine mutabık olarak ortaya koymuş olmasın. Kaldı ki İslamî fikirler tenfiz metodundan yoksun olsalardı, “Eflatun’un Hayali Cumhuriyeti” gibi kitapların sayfaları arasında kalan tarihî fikirler gibi bir fikir olarak kalacaktı. Binaenaleyh; İslam, belli bir fikirden -akideden- ve o fikrin cinsinden olan metodtan -sünetten- bir araya gelen bir ideolojidir.

Beşeri ideolojiler ise, tıpkı maddenin vakıasını ve maddenin asli unsurlarının insanın gündelik işlerini kolaylaştırıcı yönünü inceleyen beşeri bilimler gibi deneme-yanılma yöntemiyle tecrübe edilerek değişime ve dönüşüme uğra(tıl)maları söz konusudur. Aslında burada yapılan hata, insanın maddeye kıyas edilmesidir. Oysaki insan, bazen farklı şartlar altında farklı olaylara aynı reaksiyonu gösterebiliyor iken, bazen de aynı şartlar altında cereyan eden aynı olaylara farklı bir reaksiyon gösterebilir. Bu da, onun çelişkili, ihtilaflı ve değişken bir yapıda olduğunu gösterir. Dolayısıyla insanın mutlu, huzurlu ve müreffeh bir hayat yaşaması için ancak onu yaratan Allah Subhanehu ve Teâlâ’dan gelen ideolojiye göre kendisini ve nizamını şekillendirmesi gerekir. Çünkü İslam ideolojisi, yerin karanlıklarındaki bir tek yaş ve kuru müstesna olmamak üzere her şeyi bilen Allah Subhanehu ve Teâlâ’dan gelmiştir. Nitekim burada yaptığımız değerlendirmede; beşeri bilimlerin, beşeri hadaratlar ve ideolojilerle karıştırılmaması gerektiği anlaşılmalıdır. İslam’ın bu noktada ortaya koyduğu tek ayrım; beşeri bilimlerin alınmasının mübahlılığı -hatta gerekliliği-, beşeri hadaratların ve ideolojilerin alınmasının ise haramlılığıdır.

Her akide bir ideoloji değildir. Hristiyanlık akidesi gibi dünya hayatının alakaları hakkında çözümler içermeyen temel fikirler, hiçbir şekilde ideoloji kapsamına girmezler. Aynı şekilde; faşist/totaliter Nazizm, Kemalizm vb. gibi rejimler de, dar ve kısıtlı oldukları için bir ideoloji değillerdir. Nitekim fikrî bir kaidenin/Akidenin ideoloji olabilmesi için, Dünya hayatının öncesi ile Dünya hayatının sonrasının birbiri ile olan alâkası hakkında bütüncül bir fikir beyan etmesi gerekir. Yakın tarihte tatbik edilen sosyalizm ve halen daha tatbik edilmekte olan kapitalizm ise, beşerin kemiyet ve keyfiyet açısından sınırlı olan aklından çıkan birer ideolojidir.

Merkantilist(1) dönemle başlayan, sanayi devrimi ve sonrası ile sürat kazanan kapitalizm ideolojisi, fabrikaların ve şirketlerin küçük bir azınlık burjuvanın eline geçmesine ve çoğunluğu teşkil eden işçi, memur ve emekçi kesimin sermayedarların sömürüsüne maruz kalmasına sebebiyet vermiştir. Bu gelişen durumlar, bazı mütefekkirler tarafından yerel sermayenin eşit şekilde paylaşımını öngören
sosyalizm ideolojisinin teorilerinin ortaya çıktığı zeminini hazırladığı görülmektedir.

Sosyalizm ideolojisi, maddeyi her şeyin asli kılar. Bunun başka bir yorumu ise Komünist fikirdir. Yani her şey, maddenin evrim geçirmesiyle meydana gelmiştir. Hayatın ölçüsü ise; maddedir, maddede ki nizamdır. Başta toprak olmak üzere, üretim vasıtaları
ve toplumun sahip olduğu her şey toplumun müşterek malıdır. İnsanın tabiatı da tektir ve o da maddedir. Nizam ve düzen, üretim vasıtalarından alınır ki, onlar da maddenin tekâmülünden elde edilirler. Amellerin ölçüsü ise evrimdir; tez, antitez ve sentez şeklinde çatışmayı ifade eder.

Kapitalizm ideolojisi de, dini hayattan ayırma (laiklik) akidesine dayanır. Mutluluğun ve huzurun kaynağının, mutlak surette dünyadan zevk ve haz almakta olduğunu öngörür. Toplumun fertlerden meydana geldiğini ve dolayısıyla ferdin işleri düzenlendiğinde toplumun işlerinin de kendiliğinden düzenleneceğini sanır. Nizamı vakıadan alır. Onun amellerinin ölçüsü ise menfaat, fayda ve zarardır.

İslam ideolojisi ise; ilk etapta Allah Azze ve Celle’nin tek yaratıcı olduğunu, insanoğlu için vazettiği nizamını ve kendisiyle beraber o nizamı getiren Nebi’nin Nübüvvetini aklî bir şekilde ispatlar. Allah Subhanehu ve Teâlâ’nın gönderdiği nizama uyup uymama  konusunda Ahiret hayatında bir hesabın olduğunu, yine aslı aklî ispata dayanan delillerle ortaya koyar. O nizamın kaynağı olarak da, Kur’an’ı Kerim’den ve Resul’ünün (Sallallahu Aleyhi Vesellem) Sünnetinden istinbat edilen hükümler olarak belirtir. Ayrıca, amellerin ölçüsü de helal ve haramdır. Toplumun üzerine dayandığı esası ise; Akide, taşınılan fikirler, duygular ve nizamlar olarak belirtir.

Kapitalist ve sosyalist ideolojiler, insan fıtratına aykırı düşerek Ahiret’e ait işlerle ilgilenmemişlerdir. Evrende ki olaylar karşısında acizlik hissine kapılmayacak bir insanın olmamasından ötürü, evreni yöneten Allah Azze ve Celle’ye insanın muhtaç olduğu noktasında mevcut ihtiyaca cevap veremeyen bu ideolojiler, üzerinde kuruldukları esas açısından hataya düşmüşler ve insan aklını ikna edememişlerdir. Bu sebeple, bu ideolojilerin hayata tatbik edilmesi ile meydana gelen kalkınmalar doğru olmayan, hatalı ve çarpık kalkınmalardır.

Aydın bir bakış açısıyla hayatı gözden geçiren, günümüz dünyasının sorunlarını idrak eden bir kimse, yegâne kalkınmanın ruhî esasa dayalı olan İslam ideolojisinin yeniden hayata tatbik edilmesi ile gerçekleştirileceğini fark eder. Çünkü İslam; insanın kendisiyle, eşyayla ve diğer insanlarla alâkalı olan işlerini yoluna koyarak dünya hayatına ilişkin sorunlarını çözerken, insanın yaratıcısıyla olan alâkalarını da düzenleyerek ahiret hayatına ilişkin işlerini yoluna koyar.

Doğru ideolojinin İslam olduğunu açıkladıktan sonra, İslam ideolojisinin esasî unsurlarına değinmekte de fayda görüyoruz. Rasulullah SallAllahu Aleyhi ve Sellem’e vahiy ile gelen İslam ideolojisinin hayat sahnesine çıkışı, yükselişi ve hayata hakim oluşu da yine Allah Subhanehu ve Teâlâ’dan gelen vahiy eksenli metod ile gerçekleştiğini görüyoruz. Allah Azze ve Celle’nin;

يَا أَيُّهَا الْمُدَّثِّرُقُمْ فَأَنذِرْ

“Ey örtüye bürünen! Kalk ve uyar.” (Müdessir: 1-2) ayet’i Kerimesi ile başlayan ve mevcut statükonun/rejimin değiştirilmesi amacını güden ideolojik hareket, Mekke şehir devletinin yöneticileri tarafından tepkiyle karışlanmıştı. İfsat olmuş Mekke toplumunu ıslah etmek amacıyla Emri Bi’l M’aruf Nehyi Ani’l Münker vazifesini Nübüvvet kimliğiyle yerine getiren Muhammed Sallallahu Aleyhi ve Sellem, toplumun bozuk hayat telakkilerine, yanlış fikirlerine ve davranış biçimlerine, fasid örf-adet, gelenek ve göreneklerine çatıyordu. Bu çalışmayı da, kendi ideolojisini hayata hakim kılmak için ortaya koyduğu Nebevi Metodun temel unsurlarından olan “Fikri Çarpışma” ile gerçekleştiriyordu. Bunu yaparken, hiç bir kınayıcının kınamasından korkmadan ve rejimin baskıcı politikalarına aldırış etmeden hareket ediyordu. O Sallallahu Aleyhi ve Sellem, bunu kendisine inen Ayetleri (el-Enbiya: 67, 98 ve er-Rum: 39 gibi) onların üzerine giderek okuyup, açık bir dille onların kural ve kaidelerinin, ilke ve kriterlerinin, nizamlarının ve topyekûn hayat görüşlerinin yanlış olduğunu haykırıyordu. Aynı zamanda, yöneticilerin halkın maslahatlarını gütme noktasında gösterdikleri zafiyetleri, onların ortaya koydukları ekonomik sistemde mevcut olan yanlışlıklardan nemalanarak halkın malını gasp ettiklerini ve Allah’ın indirdikleriyle hükmetmemeleri neticesinde ortaya çıkan haksızlık ve hukuksuzlukları da aleni bir şekilde halka anlatıyor ve o yöneticilerin gerçek yüzlerini inen Ayetlerle ifşa ediyordu. Örneğin; İslamî ideolojik Davetin önünde engel teşkil eden, fikri propaganda ve medyatik çatışmayı üstlenmiş olan amcası Ebu Leheb ve Velid B. Muıira gibi Mekke şehir Devletinin yöneticileri ve önderleri hakkında ve bütün zaman dilimlerinde İslam ideolojisine karşı çıkacak şahıslar hakkında inen Ayetleri (Tebbet:1-3, el-Müdessir: 16-26 gibi) okuyordu. Bunu da, Nebevî Metodun temel unsurlarından bir diğeri olan “Siyasî Mücadele” ile gerçekleştiriyordu. Ayrıca O Sallallahu Aleyhi Vesellem ve Sahabe Kitlesi, gerek dahili ve gerekse de harici siyasetle uğraşmaktaydılar. İç siyasetle uğraştıkları, Hz. Ömer’in “Biz üçyüz kişiye ulaşırsak sizi Mekke’den çıkartırız” sözünden anlaşılmaktadır. Nitekim bu söz; siyasi bir söz olmakla beraber, aynı zamanda da siyaseti (otoriteyi) Kurayş’in elinden söküp almayı ifade eden bir sözdür. Ayrıca onlar henüz bir devlete sahip olmadıkları halde devletlerarası siyasetle de uğraşmışlardı. Nitekim; Ebubekir (r.a.)’inde içinde bulunduğu bir sahabe grubunun yanına gelerek, Sasani İmparatorluğu’nun Bizans İmparatorlusunu yendiğini, Bizanslıların kitap (İncil) sahibi olmalarının kendilerine bir fayda getirmediğini ve dolaysıyla da Müslümanların sahip oldukları kitabın kendilerine bir fayda veremeyeceğini ileri süren müşrik heyetine cevaben Rum Suresi 1 ila 4. Ayetler inmişti. Müslümanlar bir İslam Devleti’ni kurduktan sonra da devletlerarası siyasetle uğraşmışılardı. Nitekim Hendek Gazvesinde kazılan hendek içerisinde, parçalanmayan bir kayaya rastlanılmasının akabinde Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem’in kazma ile bu kayaya vurması
neticesinde meydana çıkan kıvılcımların, Müslümanların daha sonra fethedecekleri bölgelerin yönüne doğru sıçraması ve bunu Peygamber Aleyhi Salatu Vesselam’ın bildirmesi, Müslümanların en zor zamanlarında bile devletlerarası siyasetle uğrattıklarını gösterir.

Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem’in Sahabe kitlesi ile birlikte ortaya koyduğu bu Nebevî metodu inceleyen görür ki, bu ideolojik harekat tarzı iki ana sütun üzerinde gerçekleşiyordu: Fikri çarpışma ve Siyasi mücadele…

 Müşriklerin, Rasul’un amcası Ebu Talip aracılııı ile sundukları teklife karşılık olarak Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem’in cevaben;

“Andolsun ki, güneşi sağ elime ayı sol elime verseler de ben bu davamdan vazgeçmem. Ya bu din hayata hakim olur ya da ben bu uğurda helak olurum.” buyurmuştu.

O Kutlu Nebi’nin verdiği bu cevap üzerinde biraz tefekkür eden bir kimse, bu tevhid akidesinin ideolojik olduğunu görür. Çünkü, ideolojiler ancak hayata hakim kılınmak için vardır…

Nitekim, o günkü Mekke şehir devletinde yaşayan Hanif dinine mensup olanlarda da bir tevhid inancı vardı. Fakat onlar -bugünkü Müslümanlar gibi-, hiçbir şekilde statükonun köklü bir değişim ile değiştirilmesi amacını gütmüyorlardı.

Rasulullah Aleyhi Salatu Vesselam, bu ideolojik çalınmasını kitleleştirdiği ve aralarına ideolojik bir bağ yerleştirdiği sahabeleri (Rıdvanullahi Aleyhim) ile birlikte yapıyordu. Nitekim İslam ideolojisinin temel yapı taşı kitleleşmedir. Allah Subhanehu ve Teâlâ şöyle buyuruyor:

وَلْتَكُن مِّنكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ

“İçinizde hayra (İslam’a) davet eden, marufu emreden ve münkeri nehyeden bir hizb (kitle) bulunsun. İşte onlar kurtuluşa erenlerin ta kendileridir.” (Al’i İmran: 104).

İdeolojik olarak İslam’ın tatbik edilmesinin gerekliliğine binaen kurulması gereken kitlede ise; sınırlandırılmış vazıh bir fikir, fikrin cinsinden olan ve fikrin tatbikatını gerçekleştiren bir metod, sahih uyanıklığa sahip olan ve vakıayı düşüncenin konusu ederek, çözüm için Kur’an ve Sünnete ve onların işaret ettiği sahih nasslara başvuran duyguları gelişmiş bir emir ve kitleye bağlı olan şahıslar arasında ki ideolojik bağ…

Görüldüğü üzere İslam; bir ideoloji olmakla birlikte, aynı zamanda da kendi ideolojisinin bir kitle eliyle fikrî ve siyasî mücadele verilmek suretiyle hayata hakim kılınmasını öngörür. Mesele İslam olduğu zaman, ideolojik boyutta onun tatbikatı için gerekli olan argümanlar; Vazıh Fikir, Sahih Metod ve insandır. Nitekim, Allah Subhanehu ve Teâlâ şöyle buyuruyor:

فَقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللّهِ لاَ تُكَلَّفُ إِلاَّ نَفْسَكَ

“Artık Allah yolunda savaş! Sen ancak kendinden başkasıyla mükellef değilsin.” (en-Nisa: 84).

İmam Kurtubi, bu Ayet hakkında Ahkam-ül Kur’an adlı tefsir kitabında şöyle demektedir: “Bunun manası şudur: Düşmanın size galip gelmesine ve mustazaf Müminler üzerine muzaffer olmasına izin vermeyin! Velev ki tek başınıza olsanız bile… Zira Allah zaferi vaad etti.” Nitekim, Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem’de şöyle buyurmuştu:

“Her biriniz İslam’ın mevzilerinden bir mevzi üzerindesiniz. Sakın mevzinizi terk etmeyin, yoksa düşman sizin tarafınızdan gelebilir.”

Demek oluyor ki; İslam ideolojisinin sahibi olan Allah Subhnehu ve Teâlâ’nın varlığına, O’nun Nebisi’nin Nübüvvetine ve o Nebi’nin getirdiği kitap olan Kur’an’a tahkiki bir şekilde iman eden bir şahıs tek başına kalsa bile, ilahi vahyin bir ürünü olan İslam ideolojisi dışında mevcut olan, yeryüzü kaynaklı beşeri ideolojilere karşı bir ölüm-kalım mücadelesi vermeli, insanlığın zulme maruz kalmaması için, hakkın batıla üstün gelmesi için ve Allah Subhanehu’nun Uluhiyyeti’nin hayata hakim kılınması için ideolojik Nebevî hareket metoduna göre hareket etmesi ve o metodun olmazsa olmazı olan ideolojik kitleleşmeyi gerçekleştirmesi gerekir. Zaten var olan temel argümanlardan vazıh fikir ve sahih metod, insanın sahih aklî düşünme metodunun hareketi neticesinde elde edilir…

İslamî ideolojik Hizbin teşkilinden sonra, ideolojinin metoduna göre hareket edilmelidir. Nitekim o metod ise; ideolojiyi tatbik etmek,  korumak ve yaymaktır. İslamî ideolojinin tatbik metodu Hilâfet Devleti’dir. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem’in ideolojik hareket metodu incelendiğinde görülecektir ki; O, bir devlet kurmak hedefini amaçlamış ve çalınmasını bununla sınırlandırmıştı. Nitekim, Yesrib’te (Medine) ki, Evs ve Hazreç kabilelerinin önderleri kendisine biat edince de, bu hedefini gerçekleştirmişti. Nitekim O’nun Siretini analiz eden bir kimse, Taleb-un Nusra bölümünü görecektir. Örneğin; İbni Hişam’ın Sireti’nde, 15 kabile ve aşiret reisleriyle görüşüp devlet kurmak için onlardan nusret talep ettiği malumdur. Hatta o kabilelerden olan Amir Bin Sasa Oğullarının; ‘Ya Muhammed! sen öldükten sonra emir bizim olur mu?” taleplerine karşın “Emir Allah’ındır, onu dilediğine verir.” şeklindeki cevabı, İslam ideolojisinin hiçbir şekilde anlaşmalara ve karşılıklı menfî ilişkilere göre tatbik edilemeyeceğini gösteren en bariz örneklerdendir.

İdeolojinin metodundan olan “Korumak” vasfı ise, Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem’in İslam Devleti’ni kurmasının 6. yılında gerçekleştirdiği ve aynı zamanda da siyasî bir manevra niteliğinde olan Hudeybiye Antlaşması’nın gerçeklemesi için yola çıkıldığında varılan Afsan denilen yerde söylediği şu sözde gizlidir; “…Allah’a andolsun ki, Allah İslamiyeti muzaffer kılıncaya veya şu baı bu vücuttan ayrılıncaya kadar gönderildiğim uğrunda cihad edeceğim.”

Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem, İslam ideolojisini tatbik etmek amacıyla Mekke’de başlattığı çalınmasını bir İslam Devleti’ni kurmakla sınırlandırdığını yani ideolojisini hayata “Tatbik” etmek için ta ilk başta bir devlet kurmak niyetinde olduğunu belirtmişti. Bunu da Amcası Ebu Talib’e verdiği cevaptan anlıyoruz. Zira O Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurmuştu:

“Ya Allah, onu (İslam’ı) hakim kılıncaya ya da ben bu uğurda ölünceye kadar bu davayı bırakmam.”

 Allah Celle Celaluhu ve Rasulü Muhammed Sallallahu Aleyhi Vesellem, İslam ideolojisinin metodunun bir diğer özelliği olan “Yaymak” özelliğinin Davet ve Cihadı mevzularından ibaret olduğunu beyan etmişlerdir. Allah Celle Celaluhu,
وَمَنْ أَحْسَنُ قَوْلًا مِّمَّن دَعَا إِلَى اللَّهِ وَعَمِلَ صَالِحًا وَقَالَ إِنَّنِي مِنَ الْمُسْلِمِينَ

“Salih amelde bulunarak Allah’a davet eden ve ben Müslümanım diyenden kim daha güzel sözlü olabilir?” (Fussilet, 33),

فَلِذَلِكَ فَادْعُ وَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ

 “İşte bunun için (Allah’a) davet et ve emrolunduğun gibi dosdoğru ol.” (Şura 15)

Nitekim bu hususta da Rasulullah Sallallahu Aleyhi Vesellem, Veda Haccında şöyle buyurmuştur:

“Dikkat edin! Size tebliğ ettim mi? Allah’ım şahit ol.”

Ve yine; Allah Subhanehu ve Teâlâ, Cihad mevzusuyla ilgili de bizlere şöyle buyurmaktadır:

 انْفِرُواْ خِفَافًا وَثِقَالاً وَجَاهِدُواْ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ

“Ey müminler! Sizler gerek hafif, gerek ağırlıklı olarak hep birlikte seferber olunuz, Allah yolunda mallarınızla ve canlarınızla cihad ediniz. Eğer anlıyorsanız, sizin için hayırlı olan budur.” (Tevbe, 41)

وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّى لاَ تَكُونَ فِتْنَةٌ وَيَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلّه فَإِنِ انتَهَوْاْ فَإِنَّ اللّهَ بِمَا يَعْمَلُونَ بَصِيرٌ

“Yeryüzünde fitne kalmayıncaya kadar ve din (şeriat/otorite) tamamen Allah’ın oluncaya kadar kâfirlerle savaşın.” (Enfâl, 39)

Rasulullah Sallallahu Aleyhi Vesellem ise, Cihad mevzusunda şöyle buyurmuştur:

“Cihad; Allah beni gönderdiği günden, Ümmetimin sonuncusu deccal ile savaşasıya kadar geçerlidir.”

Ve yine şöyle buyurmuştur:

“Bana, “la ilâhe illallah” deyinceye kadar, insanlarla savaşmam emredildi. Eğer insanlar “la ilâhe illallah” derlerse, benden kanlarını (canlarını) ve mallarını korumuş olurlar.”

Bunlar gibi daha birçok mevcut Âyet ve Hadislerden de anlaşılacağı üzere İslam ideolojisinin yayılması ise ancak, Davet ve Cihad yolu ile mümkündür. İşte tüm bu açıklamalardan sonra ortaya çıkan sonuç ise; İslam ideolojisinin Metodu, ölüm-kalım seviyesinde bir mücadele ile yerine getirilmelidir.

İslam ideolojisi bir bütün halinde tatbik edilmelidir. Çünkü Allah Azze ve Celle şöyle buyuruyor:
الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ

”Bugün dininizi kemale erdirdim, sizin üzerinizde ki nimetimi tamamladım ve size din olarak İslam’ı beğenip seçtim.” (el-Maide, 3).

Bu Ayet-i Kerime ile insanlar için hayatlarının her anında kendisine bağlı kalacakları fikirlerin, kavramların, düşüncelerin ve mefhumların kendisinden çıktığı, hayat, toplum ve devlet sahalarına ilişkin problemlerin çözümünün de yine kendisinden çıkan ölçülere ve hükümlere göre düzenlenmesinin gerektiği İslam Akidesi tamamlanmıştır. Bütün bu ilke ve kriterler, hiç bir şekilde tedrici (aşamalı) bir şekilde uygulanamaz ya da parça parça tatbik edilemez. Nitekim Allah Subhanehu ve Teala şöyle buyuruyor:

ذَلِكَ مِنكُمْ إِلاَّ خِزْيٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يُرَدُّونَ إِلَى أَشَدِّ الْعَذَابِ

“Yoksa siz kitabın bir kısmına inanıp, bir kısmını inkar mı ediyorsunuz? Böyle yapanların cezası dünyada rezil olmak, ahirette ise büyük bir azapla cezalandırılmaktır.” (el-Bakara: 85).

Kitaba inanmak ise bir iddiadır. İslam Fıkhında şöyle bir şer’i kaide mevcuttur: “iddia edene delil getirmek, yalan söyleyene de yemin etmek düşer.” Yani Kur’an’ın tamamına inanmak ileri sürülüyorsa, o halde Kur’an’ın tamamını hayata hakim kılacak -hükümlerini uygulayacak- bir İslamî Hilafet Devleti’nin teşkil edilmesi için gerekli bir çalışma ortaya konulmalı ya da bu iş için ortaya konulmuş ideolojik hizbi bir çalışmaya iştirak edilmelidir. Adeta şu şer’i kaide de bunu göstermekte: “Bir farzın yerine getirilmesi için gerekli
işler de farzdır.” Yani Namaz kılmak için Abdest almanın farz olması gibi, Kur’an ve Sünnet’in tamamının tatbik edilmesi için İslamî Hilafet Devleti’nin kurulması da farzdır…

لِمِثْلِ هَذَا فَلْيَعْمَلْ الْعَامِلُونَ

“Çalışanlar, böylesi bir kurtuluş için çalışınlar.” (Saffat: 61)

Buraya kadar; İslam’ın akidevi boyutuyla birlikte bir ideoloji olduğunu, ancak bir İslamî Hilafet Devleti ile ideolojisinin tatbikatının
mümkün olduğunu ve bunların uğrunda ferdin ideolojik hizbi bir çalışma ile hareket etmesinin ölüm-kalım seviyesinde olması gerektiğini özetlemeye çalıştık. Allah Subhanehu ve Teâlâ bizleri, İslam ideolojisi ile yönetilmemiz noktasında Rayet-ül Ükab’ı dalgalandıran İslamî Hilafet Devleti’nde yaşamakla nasiplendirsin (Amin)…

وَآخِرُ دَعْوَاهُمْ أَنِ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ

“Onların dualarının sonu da Alemlerin Rabbi olan Allah’a hamddir.” (Yunus, 10) 

Notlar: 1-Merkantilizm: 16 ve 17. Asırlarda yaygınlaşan ve bir devletin zenginliğini sahip olduğu kıymetli madenlerle ölçen iktisadî görüş. (Büyük Türkçe Sözlük).