Bir litre petrol, bir litre sudan daha ucuz oldu

Petrol fiyatlarındaki düşüş Hint halkına hiçbir şekilde yaramadı, aksine hükümet son iki ayda üç kez benzin fiyatlarına zam yaptı. Bu kadar dramatik olmasa da bugün bu duruma diğer ülkelerde de rastlamak mümkün. Örneğin Rusya’da petrol fiyatlarındaki düşüşe rağmen petrol ürünlerinin fiyatları düşmüyor. Ancak ilk bakışta dengesiz görünen bu durumun aslında bir dizi doğal nedeni var.

Örneğin Rusya’da bir varil petrolün üretim maliyeti yaklaşık 6 dolar. Taşınması da yaklaşık aynı maliyete geliyor (5,7 dolar). Buna petrol ihracat vergisi ekleniyor ve sonuçta 1 varil petrolden elde edilen net gelir, piyasa fiyatının ancak yüzde 30-35’ini oluşturuyor.

ENERJİ KRİZİNE YOL AÇAR

Eğer bir ülke, petrolün piyasa fiyatındaki düşüşün ardından petrol ürünlerinin fiyatlarını da düşürürse, petrol şirketleri, yeni üretim için para bulamaz, bu da derin enerji krizine yol açar. Bu arada Rusya’nın dünyanın en büyük petrol üreticilerinden ve ihracatçılarından biri olduğunu dikkate almak lazım. Bu tür ülkelerin listesi pek de uzun sayılmaz. Diğer yandan Hindistan gibi daha kısıtlı petrol rezervlerine sahip ülkeler çok daha zor durumda bulunuyor. Hatırlatalım ki bugün petrol varil fiyatı 30 dolar civarında. BRICS ülkeleri iş konseyinin Hindistan temsilcisi, enerji uzmanı Narendra Taneja, bu konuda şu yorumda bulundu:

‘SİYASİ İSTİKRARSIZLIK BAŞLAR’

“Hindistan’ın petrol ve doğalgaz devi ONGC, Bombay High yatağında bir varil petrolü üretmek için 37 dolar harcıyor. Üstelik bu, Hindistan’ın en büyük yatağı. Peki, petrol bu kadar ucuzlarken üretim maliyeti bu düzeyde ne kadar kalabilir? Durum çok istikrarsız. Üstelik fiyatlar uzun süre daha düşük seviyede kalacaksa üretici ülkelerde ekonomik, sosyal ve siyasi istikrarsızlık başlar. Bir taraftan petroldeki düşük fiyatlar iyi bir şey gibi görünüyor ama aslında bu düşüş ihracatı vurur. Eğer varil fiyatı 40 doların altında kalmaya devam ederse bu, tüm küresel ekonomi için kötü bir haber olur.”

Ancak şunu da kaydetmek gerekir ki, uluslararası piyasada petrol fiyatları dolar üzerinden ülke için piyasada ise yerel para üzerinden hesaplanır. Böylece petrol ile su fiyatları arasındaki 3 rupilik fark, dolara çevirince 0,04 sent oluyor, buna da fark demek çok zor.

‘KARŞILAŞTIRMALAR DOĞRU DEĞİL’

Nihayet şunu kaydetmek gerekir ki, bu tür karşılaştırmalar pek uygun değil, zira ham petrol ve piyasadaki petrolün fiyatı tamamen farklı şeyler. Hindistan’da Finans Enstitüsü’nün (Institute of Finance) Direktörü Prof. Aman Arawal, bu konuda şu değerlendirmede bulundu:

“Söz konusunun küresel piyasadaki ham petrol fiyatı olduğunu, tüketicilere yönelik fiyat olmadığını anlamak lazım. İşlenmiş petrolün litre fiyatı ise 55-60 rupidir. Yani bu tür karşılaştırmalar doğru değil.”