Erdoğan’dan Avrupa’ya: Bana ‘diktatör’ diyebilirsiniz ama gelin görün bu ülkeyi

İLGİLİ HABERLER

Çelik: Avrupa Konseyi bizim evimiz, misafir değiliz

Mayıs 11, 2017

Çavuşoğlu: Durup dururken Avrupa’ya niye sataşalım?

Mart 24, 2017

ABD’den AB ve Türkiye’ye: Söylemler yumuşatılsın

Mart 24, 2017

Çavuşoğlu: Avrupa, Türkiye’yi aşağılıyor

Ağustos 15, 2016

AB – Türkiye müzakereleri zora girdi

Ağustos 5, 2016

Avrupa’nın darbe girişimi karşısındaki tutumunu eleştiren Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Kuru sıkı atmakla olmuyor. Tayyip Erdoğan’a ‘diktatör’ diyebilirsiniz, insaf edin de gelin görün ne var ülkede” diye konuştu. Erdoğan, Rus uçağının düşürülmesinin FETÖ ile ilintili olup olmadığına ilişkin ise “Somut deliller varsa Sayın Putin’le paylaşırız” dedi.

TRT’de gündeme ilişkin değerlendirmelerde bulunan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın konuşmasından satır başları şöyle:

• 15 Temmuz bendeki inandırdığı his, ülkemde doğrusu böyle bir şeyi hissediceksem, benim ülkemde hiç mi hiç akla hayale gelmez. Ülkedeki birlik beraberlik durumunun iyi gittiği bir zamanda böyle bir havanın estirilmesi düşündürücüydü. Haberi aldığım zaman, eniştemden inanmadım. Olmaz böyle bir şey, dalga mı geçiyorsun filan diye. Teyitler aldık, ne yapacağımızı Berat Bey ile konuşmaya başladık. Hemen atacağımız adımlarla ulaşmak istediğimiz telefonlara ulaşamadık. Daha sonra ulaşma imkanını yakaladık.
• Onlarla yaptığımız açıklamaların duyurulmadığını, o anda devreye girilemediğini, o zaman yapılacak tek şey kaldı. Biz, cep telefonlarıyla bağlanalım ve cep telefonlarıyla dört ayrı kanala bağlandık. Dört ayrı kanalla sesimizi duyurma fırsatını duyduk.

‘NE KİTABIMIZDA NE İNANCIMIZDA İLTACA SÖZ KONUSU’

• Şahsımla alakalı Almanya’ya iltica istedi gibi asparagas yanlış haberler yayınladılar. Ne kitabımızda ne inancımızda böyle bir şey söz konusu olamaz. Bir şeye inanarak bunu yaptık, biz dedik ki kula kul olmayacağız. Sadece Allah’a kul olacağız.
• Güvenlik ekibim, kendilerine göre tedbirlerini aldılar. Güvenlik ekibimizden iki şehidimiz var. Rabbim onlarla bizi cennetinde buluştursun. Hemen süratle çok yakın bir noktada olan helikopter pistine hareket ettik. Ailemiz hazırlanmıştı bu arada, hemen oraya geçtik.

‘ÖNEMLİ İSİMLERDEN BİRİ DE PİLOTUMDUR’

• Önemli isimlerden birisi de gerçekten pilotumdur. Helikopter pilotlarımız o noktada gerçekten hem can siparhane hem de çok şeyi göze alarak adım attılar. ‘Yakıtım bitene kadar bunlar beni yakalayamaz’ dediler. 15 dakikada Dalaman’a ulaştık. Dört ayrı noktada uçaklarımız hazır bekliyordu. Biz Dalaman’a inerek oradan uçağımıza bindik, uçağımızla hareket ederken de ilk etapta ‘Sen şöyle bir kalk bakalım, ya Ankara ya İstanbul’ dedik. Belli bir noktaya gelene kadar nereye ineceğimizi bilmiyordu. Biz, tabii artık gecenin kararan saatleri, helikopterle kalkışımız Dalaman’a gelişimiz 1 civarı olan bir noktaydı. Uçağımız hareketi yaptı ve Biga çevrelerindeydik ki pilotumuza “Biz İstanbul’a inelim” dedik, dedi ki ‘Pist karanlık’. ‘Karanlığa inemiyor musun’ dedim, ‘İnerim ama riski var’ dedi. Bizim uçağımızın kısa mesafede durma, kısa mesafede havalanma fonksiyonu olan bir uçak. Dedi ki ‘Endişem tank, kamyon, pistin üzerine koyarlarsa tehlike olur’ dedim o zaman ‘Pistin üzerinde birkaç tur at’. Onu yaptı.

‘AKINCILARA 12 BOMBA ATILDI’

• Bunu bir kez yaptılar olmadı, bir daha yaptılar. Biz o sırada konukevine girmiş olduk. Valimiz, 1. Ordu Komutanımız ve bakanımız ufak kriz masası oluşturduk. Buradan da Genelkurmay Başkanı’nın rehin alındığını duyduk. Başbakanımızla tekrar bir irtibat kurduk. Genelkurmay Başkanlığı’na vekaleten Ümit paşayı getirmiş oldu. Başbakan Eskişehir’le kurduğu diyaloglarla Başbakan’dan yazılı talimat istediklerini söyledi. Ümit Paşa Eskişehir’le görüşmeyi yaptı, talimatı verdi. Talimat verildikten sonra hemen Akıncılar’a bombalama başladı. 3 saat, 3.5 saat içerisinde Akıncılar’a 12 bomba atıldı, pist kullanılamaz hale geldi. Akıncılar hareket merkezidir, bombalarla daha bir rahatlama oldu. İş iyice dönüverdi.

‘EŞİM VE KIZIM TEMKİNLİYDİ’

• Gerek eşim, gerek kızım, gerek damadım hepsi de bir metanet içerisindeydi. Sadece büyük torun ne oluyor baba diye soruyor. Bir de ortanca torunum var, o ürktü. Bizim 8-9 aylık bir torunumuz var. Şu an bunların hepsinden bihaber. Eşim ve kızım temkinliydi, telaşları yoktu. İnanmak ve ondan sonra da yürümek, bütün mesele budur. Bizim için kaza ve kader imanımızın gereği değil mi?

“2010’DAN BERİ FETÖ’NÜN ÖRGÜTLENME AĞINI ANLATIYORUM’

• 2010’dan beri FETÖ’nün bu ülkede örgütlenme ağının ne kadar geniş olduğunu anlatıyorum. Mesai arkadaşlarıma anlatmakta zorlandım. TSK’da, emniyette, yargıda, bakanlıklarda işlediğini anlattım. Çoğu zaman şu ifade kullanılıyordu: Delil var mı? Her şey ortada işte. Adamlar kendilerinden başka kimseyi hiçbir yere yaklaştırmıyorlar. Uluslararası seyahate gidiyorsunuz, tabi ben TOBB Başkanı’na diyorum ki bütün STK’lardan temsilci al, filanca vermiyor, filanca onların ticaretleriyle iştirak eden kuruluşları. Niye vermiyor, tek başına hareket edelim. Kendilerinden başkalarına hayat yok. Bundan sonra kesinlikle ne Ekonomi Bakanlığı olarak ne de siz bu tür yolculuklarda kota vermeyeceksiniz.

‘DERSHANELERİ KAPATALIM DEDİM, ANLATAMADIM’

• Bizim iktidara geldiğimizden kısa bir süre sonra, o zamanki Milli Eğitim Bakanımıza dershaneleri kapatalım dedim. Dershaneler varsa okullar niye var, okullar varsa dershaneler niye var dedim. Maalesef, bunu anlatamadım. Nabi Bey’in dönemine kadar dershaneler konusunda adım atamadık. Bunlar bizim kayıp yıllarımızdır. Başbakansınız ama bir yere kadar anlatıyorsunuz. Israr ısrar ısrar daha ileri gidemiyorsunuz. En büyük parayı bunlardan kazandı. Bunların can damarı oydu. İnsan kaynağı da oralardı. Havasını atıyorlardı, sağdan soldan seç seç, oradan gel çıkar çıkar. Ben şu kadar başarılı öğrenci çıkardım. Orada iş başladı aslında, her şey orada koptu. Ondan sonra arkadaşlarım da farkına vardılar, arkadaşlar kusura bakmayın bundan sonra geri adım yok, üzerine üzerine gideceğiz. Dost diye bildiklerimiz de zaten o arada bizden kopmaya, aleyhte yazılar yazmaya başladılar. Köşelerinde vurmaya başladılar. Her şey menfaat endeksli. Mama ellerinden alınınca düşman oldular. Başladılar bağırıp çağırmaya.

TSK’NIN YENİDEN YAPILANDIRILMASI

• Şu anda TSK ve diğer kurumlarımız içerisindeki yapılanmayı iktidarımız temizlemeye başladı. TSK’nın yeniden yapılanması, devletin yeniden yapılanması, bizim bu iki başlığı çok iyi değerlendirmemiz lazım. Değerlendirirken hukuka aykırı bir adım atalım demiyorum ama kusura bakmasınlar zalime şefkat mazluma ihanettir.
• Bu ülkede KPSS sınavlarıyla insanlar nerelere sokulmuş. Polise, TSK’ya, devletin kurumlarına bu şekilde istedikleri elemanları yerleştirdiler. Tayinleri yaparken aynı şekilde, bütün bunları yaptılar. Bunları temizlemezsek, şehitlerimize bunların hesabını nasıl veririz? Bu temizlik harekatını yapmak durumundayız.
• Bunu aklı selim sahibi yöneticilerle, gerek yargıda gerek TSK’da gerek tüm devlet kurumlarında bakanlarımız, Başbakanımız başta olmak üzere, muhalefet partilerinin yöneticileri inşallah başta olmak üzere yasamayı beraber yapmamız lazım, yasa organıyla beraber çalışarak. Küçük bir anayasa değişikliği paketiyle bu iş başarılırsa inanıyorum ki çok daha sıkı temel atılmak suretiyle ve bir de OHAL ile bu işi kaynaştırarak mesafe alırız diyorum.

‘MİT’İN ÜZERİNE BU DENLİ YÜKLENİRSEK ÇALIŞAMAZ’

• Önce tabii, bir şeyi hassas ele alamamız lazım. Bunu televizyon programlarında özellikle sadece bir tespit yapıp bazı kurumlarımızı öne geçmek istiyorum. Nedir dersek, istihbarat örgütü yıpratılacak bir örgüt değildir. MİT ile ilgili atılacak veya yapılacak bir iş varsa hükümet değerlendirmesini yapar ona da göre de bizimle de istişare eder. Kararını alır. Ama sürekli tabii televizyon programlarında MİT üzerine bu denli yüklenirsek çalışamaz hale getiririz.

‘İSTİHBARAT ZAAFININ OLMADIĞI ÜLKE VAR MI?’

• Ben bir şey söyledim, istihbarat zaafı var dedim. Tamam ama dünyada istihbarat zaafının olmadığı ülke var mıdır? Birçok terör eylemlerinde istihbarat zaafının olduğunu görürsünüz dünyada. Yine söylemiştim, dere geçerken at değiştirilmez. Şu süreci başarılı bir şekilde atlamamız lazım. İrtibat kuramayışım, kendilerinin bulunduğu şartlar sebebi ile olabilir, kendileri de bu şekilde ifade ediyorlar. Koruma müdürüme ulaştılar. Bazı soruları kendisine, bulunduğumuz yerde herhangi bir sıkıntı var mı diye sordular. Gönlüm arzu ederdi ki keşke o anda istirahatteydim, beni kaldırmayı, benimle böyle bir görüşme yapmamı isteyebilirdi.

“TİB, BTK’YA DEVREDİLECEK’

• TİB’in kapatılması. Bu örgüt, tamamen paralelin en önemli yapılandığı yer, burayı tamamen kapayarak içeride işe yarar tipler varsa, BTK alır değerlendirir. TİB, BTK’ya devredilecek.
• Bu süreçte yıpranmama veya zarar görmeme diye bir şey olmaz. Yapmaları gereken bir görev varken, yapmadı. Böyle bir kalkışmayı polisimiz yapmadı. Kendi komuta kademesine yaptıkları muameleleri izlediniz. Genelkurmay Başkanı’ndan kuvvet komutanlarına kadar gördünüz. Kendi yanlarında taşıdıkları emir subayları kendilerine ihanet etti. Benim yanımdaki kurmay gibi. Aynı ihaneti yaptı. Şüphelerimiz vardı. Köyüne, mahallesine varıncaya kadar. Bunlar takkiyeyi çok çok iyi yapıyorlar. Kendilerini gayet iyi gizliyorlar. Hep gelen referanslar olumlu bu yüzden. İstihbarat diyoruz, oradan da isabetli kararlar alamıyoruz.

’10 BİNE YAKIN GÖZALTI VAR, BUNUNLA KALMAZ’

• Dedim ki tekrar Cumhurbaşkanlığımda da şu an itibariyle başbakanlığımdaki korumamı alacağım, onunla beraber çalışacağım. Emniyetten polis müdürü arkadaşım bu görevi yapıyor, onunla devam edeceğiz. 10 bine yakın gözaltında olan insan var. Basit bir rakam değil, bununla kalır mı? Kalmaz. Bu daha devam eder.
• Bundan sonraki süreçte terörle mücadelede aksak yönler ortaya çıkacak. Bunların içinde bu ahlaksızlar ne kadar var. Şimdi onlar çıkacak ortaya. O tür bilgiler gelmeye başladı. Bölücü terör örgütüyle işbirliği içinde olanlar, PYD, DAİŞ ile iş birliğinde olanlar var. Bunlar ortaya ifadeler alınırken yavaş yavaş çıkıyor. Bunları biz seçim kampanyalarında tanıdık, zaten bakıyorsunuz her siyasi parti ile bunlar pazarlık halindeler. İlke diye bir şey yok. İlkesiz bunlar. Nerede ne yapacakları belli olmaz. Tam bir bukalemun.
• Bütün arkadaşlarımız yoğun çalışma içerisinde. Herkes neyin ne olduğunun farkında. Ben de mesala DDK’yı bu görevle görevlendirdim.

‘TBMM İKİNCİ DEFA GAZİ MECLİS OLDU’

• Ben buradan pazar günü için de seslenişimi yapıyorum, inşallah pazar günü şu parti bu parti demeksizin, Yenikapı meydanında toplanacağız, 81 ilde dev ekranlardan izlenecek. Meclis Başkanımız katılacak, özellikle teşekkür ediyorum çünkü o gece Meclis kapalı olduğu halde bu olaylarla Meclis’e koşup 100’ü aşkın milletvekilimizin de oraya yetişmesiyle Meclis’i çalıştırmaları bize İstiklal Savaşı’nı hatırlattı. Bu çok önemli bir olaydı. İkinci defa bu Meclis Gazi Meclis oldu. Şimdi yurt dışından filan gelenler, pek gelen yok ya, biz milletvekiliyiz öyle mi? Öyleyse şu hale bak.

‘İNSAF EDİN DE GELİN BİR GÖRÜN NE VAR BU ÜLKEDE’

• Londra’dan Paris’ten kurusıkı atmakla olmuyor bu iş, gel gönder bir temsilcini de demokrasi ülkesinde demokratik parlamenter sisteme nasıl darbe yapmak istemişler gel bir gör. Bu haşhaşilerin neler yaptığını bir gör. Tayyip Erdoğan’a diktatör diyebilirsiniz, insaf edin de gelin bir görün ya, ne var bu ülkede ama yok. Sadece kendilerine ait malum haberleşme organlarıyla yalan yanlış haberlerle ne yazık ki bu süreçte ‘fakat, ama, ancak’la bu işi yönlendirmeye çalışıyorlar, yönlendiremeyecekler. Bu ülkeyi parçalamayacaksınız. Bir öleceğiz, bin dirileceğiz. Bu milletin ruhunda bu var.
• Şunu açık ve net söyleyeyim, Batı Türkiye’nin güçlenmesini istemiyor. Bazı haberler alıyoruz, neymiş haberler diyorlar. Çok insanlar işlerinden oluyor, asker askerliğinden oluyor, eee, işte bunlar bizi endişelendiriyor. Dedim önce, siz benim 239 vatan evladımın şehit olmasını incelediniz mi? Siz benim ülkemde 2196 tane gazi var, incelediniz mi? Size bu propagandaları kim veriyor? Siz bir cumhurbaşkanı olarak muhattabınızla hiç konuştunuz mu? Güveneceğiz bir ismi yerinde bir inceleme yaptırdınız mı? Başlıyorlar kem küm etmeye. Bak İsveç, eski Dışişleri Bakanı, gümbür gümbür bir açıklama yaptı. Kendi Dışişleri Bakanı’na haddini bildirdi. Bu bir karakter meselesidir.

‘ESKİ OHAL’LERİ DÜŞÜNÜN, MEYDANLARDA İNSAN BULAMAZDINIZ’

• Eski OHAL’leri düşünün, her şey karaborsa olurdu. Meydanlarda insan bulamazdınız. Şimdi tam aksine, milletim meydanlarda.
• Bunların sadece İngiltere’deki o senatör müydü aldığı 114 bin pound muydu, çok ciddi bir rakam almış. Aynı şeyi bakıyorsunuz ABD’de var, senatör ve milletvekilleri içerisinde de aynı durum söz konusu. Dün, galiba Mısır’da bir televizyona röportaj vermiş, televizyonunun arkasında bir terörist var. 170 ülkede örgütlü olduklarını ifade ediyor. Fakat şu anda bazı ülkelerden önemli sesler gelmeye başladı, Pakistan gibi. Aynı şekilde Sudan, Somali bunların okulunu kamulaştırmaya başladılar. Balkanlar’a da sıçrayacak.

‘ABD’YE DİYORUZ Kİ BU İŞİ UZATMAYIN’

• İade süreciyle ilgili dosyalar hazırlanıyor. Bir mahkemenin onlarla ilgili verdiği bir karar var. Dosyalar, savcılıkların açtığı davalar vs bütün bunlarla beraber 10-15 gün içerisinde belirli bir noktaya gelinir. Arkadaşlar da gerekli gördükleri heyeti yanına alıp bu maskesi düşmüş tam bir adeta suçlu konumundaki kişiyi bulup Amerikan makamlarına da anlatacaktır. ABD hangi teröristi istediyse verdik, bize belgeler gönderin demedik. Şu anda da Amerika’ya diyoruz ki işi uzatmayın.

‘RUSYA İLE İSTENMEYEN BİR UÇAK HADİSESİ YAŞANDI’

• Biz uluslarası camiada isteriz ki hepsiyle münasebetlerimiz iyi olsun. ABD’nin Rusya ile arası kötü değil, olumsuz da baksalar münasebetlerini kesmezler. Biz Rusya ile aramızda istenmeyen bir uçak hadisesi yaşandı. Maalesef bu olumsuzluk devam etti, biz kendilerine bir mektup yazdık. Bu iki bölgede belirleyici ülkenin birbirinden ayrı yaşaması, uzak düşmesi doğru değil, bunun bir defa çözelim diyerek ve bu olayla ilgili üzüntümüzü de ifade ettik. Buna karşı da olumlu yanıtlar aldık. İbrahim Bey’i aynı şekilde Özbekistan’daki bir toplantılarına gönderdik. Orada da yine Vladimir Putin’in özel temsilcisiyle görüşmeleri oldu, süreci hızlandırdık. Şimdi 9’unda inşallah bir araya geleceğiz. Bu bir araya gelişimiz hem siyasi, hem ekonomik, ticari, kültürel olacak. Bütün bu alanları kapsayacak şekilde bu görüşmeyi gerçekleştireceğiz. Görüşme ile birlikte inanıyorum ki birçok şey rayına oturacaktır. Geçmiş döneme göre farklı görüşmelere sebep olacaktır. Bölgede Suriye meselesidir önemsediğimiz konu. Geçmişte Sayın Putin ile çok görüştük. Verimli bir görüşme yaparsak ardından biliyorsunuz Çin’de G20 zirvesi var, pekiştiririz.

‘SOMUT DELİLLER VARSA PUTİN’LE PAYLAŞIRIZ’

• Rus uçağının düşürülmesinin FETÖ ile ilgili olduğu konusunda da somut deliller varsa arkadaşlarıma söyledim, bunları bize getirin. Önümüze gelmesi halinde biz Putin’le paylaşırız. O konuyla bunları birbirine bulaştırmak veyahut ilintili hale getirmek ne kadar doğru olur teknik arkadaşlarımla tekrar konuşacağız. Rusya’da da bunları ele alma fırsatımız olacak.

‘BESLEDİLER, BÜYÜTTÜLER, ÜLKEMİZİN ÜZERİNE SALDILAR’

• Biliyorsunuz bunu ben çok çok önceleri dış seyahatten dönerken basın mensuplarına söylemiştim. Bunu yöneten bir üst akıldır, verdiğiyle hareket ediliyor. Şimdi, burada üst akılın ne olduğunu açıklamayı doğru bulmuyor. Yine görevini yapıyor, Türkiye’ye yönelik yapıyor. Şimdi orada üst aklın bu işine geliyor. İşine geldiği için de şu an onu kullanıyor. Dert, güçlü bir Türkiye istemiyorlar, bölmek istiyorlar, milli beraberliğimizi parçalamak istiyorlar. Beslediler, büyüttüler, ülkemizin üzerine saldılar. Türkiye’de ümmeti parçaladılar, aileleri parçaladılar. İnşallah şu olayın çıkışı bizim için yeni bir milattır. Adeta bir istiklal mücadelesinin başlangıcıdır.

‘HAK EDENLER İADE-İ İTİBARA KAVUŞACAK’

• 2010 KPSS’de kopya çekenler ve FETÖ’ye üye oldukları tespit edilenlerin hepsi ayıklanacak. Onlar hak etmediler. Hak etmeyenler kalamaz ve hak edenler de hakları iade edenler de iade-i itibara kavuşacaklar. Burada hak edilmeyenler var, şimdi bunların KPSS ile ilgili o noktada başladı ya, neye göre başladı? Bunları ayıklıyorlar, araştırmaları yapılıyor, araştırma neticesinde ayıklanacaklar, hak edenler de devam edecek. 2010 öncesini programda yok. Bu araştırma yapılmak suretiyle kopya çekenler kimler, ortaya çıkarılacak. Malum yere üyelikleri tescillenmiş olanlar çıkarılacak. Hak edilmeyenler ayıklanacak.

‘BİZİM YEDİĞİMİZ HAKARETİ KOLAY KOLAY KİMSE YEMİYOR’

• Öncelikle bir defa, şuna inanacağız bizim yediğimiz hakareti kolay kolay herkes yemiyor. Bize her taraftan saldırıyorlar, sadece içeriden değil hem içeriden hem dışarıdan. Sadece şahsıma da değil, aileme varıncaya kadar bugüne kadar çok saldırdılar. Son olarak da kongre merkezimizin açılışında da ifade ettim, böyle böyle, şahsımla ilgili hakaretlerden açılmış davaları çekeceğim dedim. İlgili olarak da avukatlarıma talimatı verdim, onlar da süreci başlattılar. Burada farklı düşüncelerde herkes olabilir.
• Medyada herkesin aynı düşünce olması şart değil. Farklı düşüncede de olsan, eleştiri yaparsın, bu saygıdır. Ama hakaret etme hakkı ve iftira hakkı yoktur. Bu başka bir hakkı doğurur. Eğer inançlı bir insansa sadece bu dünyada değil, ebedi alemde de bedelini öder. İnancı yoksa bizim yapacağımız iş nedir, yargıya müracattır. Sizin yapacağınız iş yargıya müracattır. Ben bir defaya mahsus olmak üzere, bazı istisnalar var, davaları geri çektiler veya çekiyorlar.

‘KIŞLALAR KAMUNUN HİZMETİNDE OLACAK’

• Şu anda gündemde Genelkurmay Başkanlığı’nın taşınması yok. Her şeyin kararını vermek doğru değil, bunların TSK ile istişaresini yapıp, hangileri şehirlerin merkezinde çevreye çıkarılabilir. Sayın Başbakan ifade etti, diyelim ki topçu tugayları, tank tugayları gibi bunların hakkiketen şehir merkezlerinde olması doğru değil. Niye şehir içinde duruyor ki? Bunları artık tamamen kendi hesaplarını yapacak şekilde mevzi oluşturacak şekilde sınırlara doğru kaydırmamızda fayda var. Ankara, Konya, Kayseri’nin göbeğinde bunların ne işi var? Aynı zamanda araziler. Yeşil alanlar oluşturmak suretiyle, yeşil alan dediğiniz zaman ya askeri kışlalardır, ya mezarlıklardır. Burada böyle bir adım atılırsa halkın tamamen emrine veya orada oluşmuş konutlar olursa gerek kamunun hizmetinde olacak şekilde böyle bir planlama projelendirme yapılmak suretiyle ekonomiye kazandırma noktasında adımlar atılabilir.